Krzysztof Syta - Testament Marcjana Antoniego Ogińskiego kasztelana mścisławskiego.
Przyczynek do dziejów rodziny z zasobu archiwum Ogińskich w Litewskim Historycznym
Archiwum Państwowym w Wilnie


Testamenty stanowią jeden z cenniejszych rodzajów staropolskich źródeł historycznych. Niosą ze sobą interesujące informacje dotyczące wielu obszarów życia nie tylko ich autorów, ale również ich krewnych i innych osób, związanych z testatorem więzami osobistymi i formalnymi. Testamenty, bardzo często, stanowią nie tylko źródło informacji o stanie majątkowej kondycji testatora i jego dyspozycjach w tym zakresie, ale również w pewnym sensie światopoglądzie oraz stosunku do spraw ostatecznych, jakie są przypisane każdemu człowiekowi. Testament Marcjana Ogińskiego, kasztelana witebskiego, żyjącego na przełomie XVII i XVIII w nie jest może zbyt wyjątkowy, w porównaniu z innymi tego typu dokumentami pozostawionymi przez ludzi równych mu statusem społecznym. To, co jest w nim najcenniejszego, to przede wszystkim informacje o charakterze genealogicznym, dzięki którym postać Marcjana Ogińskiego kasztelana mścisławskiego, do tej pory mało rozpoznanego w opracowaniach historycznych, stała się nieco bardziej znana. Sam testament, pierwotnie oblatowany w roku 1703, zachowany jest obecnie w formie widymusu wystawionego w roku 1750 przez kancelarię trybunału litewskiego, a przechowywany jest w zasobie Litewskiego Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie, w fondzie nr 1177 - Archiwum Ogińskich.