Lidia Wakuluk - Solarstwo w Inowrocławiu w XIX i XX w. - wartość źródłowa zachowanych archiwaliów


Wydobycie soli w Inowrocławiu ma już ponad stuletnią tradycję. Dla żywo rozwijającego się na przełomie XIX i XX w. miasta ta gałąź gospodarki miła niebagatelne znaczenie. Stąd i zachowane do dziś materiały archiwalne dotyczące tej problematyki mają potencjalnie duże znaczenie dla badaczy zainteresowanych historią tego kujawskiego miasta.

Większość akt będących przedmiotem tego opracowania przechowywana jest w zasobie inowrocławskiego oddziału Archiwum Państwowego w Bydgoszczy. Jest to dokumentacja wytworzona przez Urząd Solny w Inowrocławiu (Königliche Salzamt Hohensalza) z lat 1874-1919 [1938], Państwową Żupę Solną w Inowrocławiu (1919-1964), Salinę Inowrocław (Preussische Bergwerks und Hütten A.G. Saline Hohensalza) 1939-1945 oraz Kopalnię Soli "Solno" w Inowrocławiu działającą między 1945 a 1966 rokiem. Interesujące źródła przynieść może także kwerenda w zespołach landratury inowrocławskiej z lat 1815-1919, miasta Inowrocławia i przechowywanych w bydgoskim archiwum archiwaliach rejencji w Bydgoszczy (1815-1919).

Omówione materiały odnoszące się do historii solarstwa w Inowrocławiu w zasadzie nie wykazują większych luk chronologicznych na przestrzeni lat 1871-1964. Dostarczają one całego szeregu informacji o rozwoju kopalni i warzelni, uwarunkowaniach geologicznych, wydobywaniu solanki oraz towarzyszących jej wydarzeniom. Są przekazy mówiące o wykupie ziemi, na której dokonywano wierceń oraz budowano bocznicę kolejową Zachowane archiwalia, wyniki analiz solanki oraz badania przeprowadzone przez Zakład Chemii Fizycznej UMK w Toruniu, pozwalają na prześledzenie technologii wydobywania solanki oraz warzenia soli. Jest wiele planów sytuacyjnych warzelni, są szkice i odręczne rysunki szybów wiertniczych.

Przechowywane w inowrocławskim oddziale Archiwum Państwowego w Bydgoszczy archiwalia dotyczące solarstwa stanowią bogatą bazę źródłową do opracowania dziejów kopalni soli, które od XIX w., obok pobudowanych w latach siedemdziesiątych linii kolejowych z Poznania do Bydgoszczy i Torunia, były jednym z czynników wpływających na znaczny rozwój gospodarczy miasta.