WYKŁAD METEOROLOGIA I KLIMATOLOGIA – ZAGADNIENIA DO EGZAMINU

I. Wstęp

1. Przedmiot i zadania meteorologii i klimatologii (definicja pogody i klimatu)

2. System klimatyczny

3. Historia obserwacji meteorologicznych w przeszłości

4. Służba meteorologiczna w Polsce

II. SKŁAD I BUDOWA PIONOWA ATMOSFERY

1.1. Skład atmosfery

1.2. Ozon w atmosferze ziemskiej, dziura ozonowa

1.3 Dwutlenek węgla (efekt cieplarniany)

1.4 Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego

1.5. Budowa pionowa atmosfery

1.6. Masy powietrza i ich klasyfikacje

III. PROMIENIOWANIE SŁOŃCA, ZIEMI I ATMOSFERY

1. Podstawowe prawa promieniowania

2. Promieniowanie słoneczne bezpośrednie

3. Zmiany promieniowania słonecznego w atmosferze i na powierzchni Ziemi

4. Pochłanianie i rozpraszanie promieniowania słonecznego w atmosferze

5. Promieniowanie słoneczne całkowite

6. Osłabianie promieniowania słonecznego w atmosferze ziemskiej

7. Pochłanianie i odbijanie promieniowania słonecznego przez powierzchnię Ziemi

8. Promieniowanie powierzchni Ziemi i atmosfery

9. Bilans promieniowania powierzchni Ziemi

IV. TEMPERATURA GLEBY

1. Czynniki kształtujące stosunki termiczne w glebie

2. Pojemność cieplna właściwa i objętościowa, przewodnictwo cieplne i temperaturowe w gruncie

3. Rozchodzenie się ciepła w głąb gruntu (prawa Fouriera)

4. Typy pionowych rozkładów temperatury w glebie

5. Dobowe i roczne przebiegi temperatury powierzchni czynnej

6. Bilans cieplny powierzchni Ziemi i układu Ziemia-atmosfera

V. TEMPERATURA POWIETRZA

1. Procesy wymiany ciepła między podłożem i atmosferą oraz w atmosferze

2. Procesy adiabatyczne i stany równowagi w atmosferze

3. Dobowy i roczny przebieg temperatury powietrza w różnych strefach geograficznych

VI. WODA W ATMOSFERZE ZIEMSKIEJ

1. Właściwości, zasoby i krążenie wody w przyrodzie

2. Para wodna w atmosferze, wilgotność powietrza atmosferycznego

3. Dobowy i roczny przebieg prężności pary wodnej i wilgotności względnej.

4. Zmiany wilgotności z wysokością

5. Kondensacja pary wodnej w atmosferze i jej produkty przy powierzchni ziemi i w swobodnej atmosferze (chmury)

6. Rodzaje chmur (Międzynarodowa klasyfikacja chmur) i ich powstawanie, zachmurzenie i usłonecznienie (przebieg dobowy i roczny).

7. Opady atmosferyczne: rodzaje, powstawanie, sztuczne opady. Dobowy i roczny przebieg opadów.

VII . POLE CIŚNIENIA I WIATR

1. Definicja ciśnienia atmosferycznego i jednostki

2. Zmiany ciśnienia wraz z wysokością

3. Mapy powierzchni izobarycznych (mapy topografii barycznej)

4. Poziome i pionowe gradienty ciśnienia

5. Rodzaje układów barycznych

6. Zmiany dobowe i roczne ciśnienia

7. Wiatr i siły kształtujące wiatr (gradient baryczny, siła Coriolisa, odśrodkowa, tarcia)

8. Rodzaje wiatrów (wiatr geostroficzny, gradientowy, geotryptyczny)

9. Dobowy przebieg prędkości i kierunku wiatru

VIII. FRONTY GŁÓWNE (KLIMATOLOGICZNE) I WTÓRNE (ATMOSFERYCZNE) – GENEZA I ROZWÓJ

1. Rodzaje frontów klimatologicznych i atmosferycznych i ich charakterystyka

2. Powstawanie i rozwój niżów barycznych z frontami atmosferycznymi

3. Pogoda w niżu i wyżu

VIII. CYRKULACJA ATMOSFERY

1. Schemat ogólnej cyrkulacji atmosfery na kuli ziemskiej.

2. Strefowość w rozkładzie ciśnienia atmosferycznego i wiatru

3. Geograficzny rozkład ciśnienia. Centra działania atmosfery.

4. Przeważające kierunki wiatrów.

5. Cyrkulacja międzyzwrotnikowa

6. El Nino i La Nina

7. Cyrkulacja powietrza w szerokościach pozazwrotnikowych.

8. Monsuny zwrotnikowe i pozazwrotnikowe

9. Cyklony tropikalne i trąby powietrzne: geneza i obszary występowania.

10. Wiatry lokalne (miejscowe)

KLIMATOLOGIA

I. PROCESY I GEOGRAFICZNE CZYNNIKI KLIMATOTWÓRCZE

II. ROZKŁAD PRZESTRZENNY TEMPERATURY POWIETRZA NA KULI ZIEMSKIEJ

III. ROZKŁAD PRZESTRZENNY WILGOTNOŚCI, ZACHMURZENIA I OPADÓW NA KULI ZIEMSKIEJ

IV. KLASYFIKACJA KLIMATÓW. KLIMATY ZIEMI (KLASYFIKACJA KOPPENA, KLASYFIKACJA BERGA, KLASYFIKACJA KLIMATÓW ALISOWA, KLASYFIKACJA KLIMATÓW OKOŁOWICZA