Irek Sobota
Department of Cryology and Polar Research,
Institute of Geography,
Nicolas Copernicus University,
Fredry 6/8, 97-100 Toruń, POLAND, irso@geo.uni.torun.pl

Irek Sobota


Bilans masy lodowca Waldemara w latach 1996-2001

Średni bilans masy lodowca Waldemara (NW Spitsbergen) w latach 1996-1998 wyniósł -38,9 cm e.w. (Sobota 2001), natomiast w okresie 1996-2001 wyniósł on -48,9 cm e.w.. Pozytywna wartość wystąpiła jedynie w roku bilansowym 1996 i wyniosła +2,2 cm e.w.. Była ona spowodowana przede wszystkim dużą zimową akumulacją śniegu, zwłaszcza w części firnowej. W pozostałych latach decydującą rolę w ukształtowaniu wielkości bilansu masy odegrały warunki pogodowe panujące w okresie letnim. Sezon letni 1998 był znacznie cieplejszy od sezonu letniego 1997. W konsekwencji tego bilans masy lodowca Waldemara, pomimo podobnej wielkości zimowej akumulacji śniegu, w tych dwóch latach znacznie się różnił. W roku bilansowym 1997 wyniósł -39,0 cm e.w., a w roku 1998 -79,8 cm e.w.. W roku 1999, 2000 i 2001 bilans masy lodowca wyniósł odpowiednio -68,4; -31,9 i -76,7 cm e.w. (rys. 1).


Rys. 1 Mapy bilansu masy netto lodowca Waldemara w latach 1996-2001. W nawiasie podano średnią wartość bilansu dla danego roku.


Bilans masy lodowca Waldemara w poszczególnych latach kształtowany był przez różne czynniki i w różnym stopniu przez wielkość bilansu letniego i zimowego. W roku 1996 najważniejszą rolę odegrała wielkość bilansu zimowego, w roku 1997, 1999 i 2000 wpływ wielkości bilansu zimowego i letniego był podobny, a w roku 1998 i 2001 zdecydowane znaczenie miała ablacja w sezonie letnim. Wynika z tego, że nawet w przypadku tak niewielkiego lodowca, udział poszczególnych składowych bilansu, może w różnych latach być zdecydowanie odmienny. Skumulowana wielkość bilansu lodowca Waldemara wyniosła w tym czasie -293,6 cm e.w.. W strefie czołowej wartość ta osiągnęła -578,8 cm e.w., a na obszarze pola firnowego +35,6 cm e.w..
Przestrzenna zmienność bilansu masy lodowca Waldemara kształtowana jest przede wszystkim przez warunki pogodowe w danej części lodowca oraz lokalne uwarunkowania morfologiczne. Powierzchnię lodowca można na ogół podzielić na część o negatywnym bilansie masy i część z bilansem pozytywnym. Wyjątkiem był rok 1998 kiedy cały obszar lodowca Waldemara posiadał bilans ujemny (rys. 1). Linia rocznej równowagi na lodowcu Waldemara (ELA) w latach 1996-1997 była położona na podobnych wysokościach, które wyniosły 270 i 300 m n.p.m.. W roku 1998 na skutek bardzo dużej ablacji bilans masy był ujemny na całej powierzchni lodowca i nie stwierdzono wystąpienia tej linii w obrębie obszaru lodowca. Teoretycznie wysokość jej położenia oszacowano na około 620 m n.p.m.. W roku 1999 znajdowała się ona na wysokości 450 m n.p.m., w roku 2000 na 385 m n.p.m., a w roku 2001 na około 500 m n.p.m.. W oparciu o wyniki bezpośrednich pomiarów oszacowano, że linia rocznej równowagi na lodowcu Waldemara przeciętnie znajduje się na wysokości 270-400 m n.p.m..
Średnią wartość bilansu masy lodowca Waldemara w okresie 1996-2001 (-59,0 cm e.w) można uznać za reprezentatywną dla niewielkich dolinnych lodowców północno-zachodniej części Spitsbergenu. Przemawiają za tym otrzymane wartości bilansu letniego i zimowego tego lodowca. Dodatkowo potwierdzają to wartości składowych bilansowych z wielolecia, uzyskane na podstawie wybranych metod klimatycznych, hydrologicznych oraz kartograficznych i teledetekcyjnych (Sobota 2001).

REFERENCES
SOBOTA I., 2001, Studia nad bilansem masy lodowca Waldemara na tle lodowców Svalbardu, M-pis rozprawy doktorskiej, Instytut Geografii UMK, Toruń, s. 213.


PUBLICATIONS

Toruńska Stacja Polarna