Natura, Homines, Historia 2022
Waldemar Chorążyczewski
Archiwa dawne, dzisiejsze i przyszłe a klimat i zjawiska pogodowe
Od początku epoki nowożytnej dostrzega się związek życia publicznego, w tym też archiwów, z warunkami pogodowymi i klimatem. Widzi się też coraz wyraźniej wpływ człowieka na klimat i początkowo ocenia się go pozytywnie. Archiwom od zawsze zagrażały klęski naturalne, jak pożary i powodzie, a także działalność różnorakich istot żywych. Wszystkie te zagrożenia wzmogły się w dobie współczesnych nam szybkich zmian klimatycznych. Zaangażowanie archiwów w reagowanie na zmiany klimatyczne jest rękawicą już podjętą. Działania nie mogą być jednak prowadzone osobno, ale w kooperacji z innymi instytucjami i środowiskami. Świat archiwalny czuje się w obowiązku odpowiedzieć na wyzwania klimatyczne naszych czasów. Reakcja obejmuje przekształcenia zawodu archiwisty, sposobu działania archiwów i zmiany w samej nauce archiwalnej. Profil zawodowy archiwisty przewiduje takie specjalizacje jak archiwista – ratownik i archiwista – dokumentalista. Działalność dokumentacyjna staje się sposobem gromadzenia zasobu archiwalnego równie ważnym jak nadzór nad narastającym zasobem archiwalnym. W działalności tej archiwa liczą na pomoc amatorów – nieprofesjonalistów. Crowdsourcing archiwalny rozwija się również na tym polu działań archiwalnych. Mimo wszelkich działań konieczna będzie relokacja archiwów, zwłaszcza z obszaru Pacyfiku niszczonego przez podnoszący się poziom mórz i suchych, nieprzyjaznych człowiekowi terenów międzyzwrotnikowych. Same archiwa muszą stawać się organizacjami przyjaznymi środowisku, co wyraża się w idei „zielonych archiwów”. Coraz wyraźniej widać, że światowy zasób archiwalny jest dziedzictwem całej ludzkości, a dla jego zachowania potrzebne jest solidarne działanie ponadnarodowej republiki archiwistów.
Słowa kluczowe
archiwa a klimat, archiwa a zjawiska pogodowe, niszczenie archiwów, dokumentalista archiwalny, ratownik archiwalny, relokacja archiwów, zielone archiwa, crowdsourcing archiwalny, globalna republika archiwistów