Natura, Homines, Historia 2020
Adam Kucharski
Między lękiem i fascynacją. Podróżnicy wobec środowiska naturalnego w XVII-XVIII w. - interakcje i bariery. Uwagi ogólne na gruncie polskim
W kulturze piśmiennictwa prywatnego wieki XVII i XVIII charakteryzowały się wzmożonym wzrostem liczby relacji z podróży, które stawały się z upływem czasu coraz bardziej szczegółowe i obfitujące w elementy osobistych przeżyć i odczuć. Dzięki temu powstało wiele źródeł wyświetlających odniesienie staropolskich podróżników do natury. Faktem jest, iż ogromny nacisk kładziono wówczas na obserwację świata, zamkniętego w granicach przestrzeni miejskiej, dworskiej i sakralnej. Tym samym otoczenie przyrodnicze, siłą rzeczy towarzyszące wojażerom przez większą część drogi, i jego opisy schodziły na drugi plan. Jednakże w wielu momentach stawało się kluczowe dla dalszego przebiegu podróży oraz życia i zdrowia tych, którzy je odbywali. Na podstawie analizy reprezentatywnej grupy ówczesnych relacji podróżnych Polaków spróbujemy wskazać co mówią źródła i zbadać, czy dokumentują bardziej odczucie lęku, czy też maskowanego i trudnego do wyrażenia zachwytu nad pięknem natury, w szczególności przyrody nieożywionej?
O autorze
Profesor UMK Toruń, zatrudniony w Instytucie Historii i Archiwistyki UMK w Toruniu. Badacz kultury polskiej epoki wczesnej nowożytności (XVI-XVIII w.) ze szczególnym uwzględnieniem takich kwestii jak: polskie podróżnictwo w wiekach XVII i XVIII, związki polsko-hiszpańskie oraz prasa rękopiśmienna XVIII w.
Adam Kucharski
Between fear and fascination. Travellers towards the natural environment in the seventeenth-eighteenth century - interactions and barriers. General remarks with regard to the Polish context
In the culture of private literature, the seventeenth and eighteenth centuries were characterised by an increase in the number of travel accounts, which, over time, became more and more detailed and abundant in elements of personal experiences and feelings. Owing to this, many sources were created which showed how old-Polish travellers referred to nature. The fact is that great emphasis was then placed on observing the world enclosed within the confines of urban, court and sacral space. Thus, the natural environment, which accompanied the travellers for most of their journey, and its descriptions, lost it significance. However, on many occasions it became crucial for the continuation of the journey and for the life and health of those who took part in it. Based on an analysis of accounts of a representative group of Polish travellers at the time, we will try to identify what the sources say and investigate whether they document more of a sense of fear, or rather masked awe and admiration for the beauty of nature that is difficult to express, especially with regard to inanimate nature.
About author
Professor at the Institute of History and Archive Studies of Nicolaus Copernicus University in Toruń. Researcher of Polish culture of the early modern age (sixteenth-eighteenth century) with particular emphasis on such issues as: Polish travel in the seventeenth and eighteenth centuries, Polish-Spanish relations, and the eighteenth century manuscript press.